Bu kitap, CNC tornalama alanında çalışan meslek lisesi öğrencileri, teknisyenler, ustalar, çıraklar, CNC eğitimi alan kişiler, eğitmenler, CNC'ye yeni başlayanlar, CNC konusunda ilerlemek isteyenler için tasarlanmış bir eğitim kaynağıdır. Kitap, genel CNC prensipleri ve mantığına odaklanarak tasarlanmıştır.
İlk olarak, temel tornalama terimleri, özellikle "kesme hızı", "talaş derinliği" ve "ilerleme" gibi kavramlar detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Kesici uçların ISO kodlama sistemine olan katkısı vurgulanmış ve ISO 1832 standardı üzerinden kesici uçların ürün tanımlamalarına örnekler verilmiştir. Tornalamada hesaplamalar ve formüller ayrıntılı şekillerle açıklanmıştır. Dış çap işleme sistemleri görsellerle desteklenerek anlatılmıştır.
Delik işleme konusunda, torna takım tutucuları için ISO ürün tanımlama anahtarlarına özel bir vurgu yapılmıştır. Tezgahın kullanımına başlamadan önce dikkat edilmesi gereken genel uyarılar, temel çalışma prensipleri ve güvenlik konuları açıklanmıştır. Klavye tuşları ve kontrol paneli tuşları sembollerle açıklanmış, takım ölçme başlığı göstergeleriyle birlikte anlatılmıştır.
CNC torna tezgahında takım sıfırlama, iş parçası sıfırlama ve takım ölçme kolu kullanmadan sıfırlama (FANUC 0İTD), W.SHIFT, WORK, GEOM gibi konular örneklerle ele alınmıştır. CNC tornalarda mutlak ve eklemeli-artışlı koordinat ölçülendirmeleri tablolarla açıklanmıştır. G28, G28 U0W0, G28 U20 W0, G28 U0 W0, F-kodu, S-kodu, sabit kesme hızı (G96), sabit devir sayısı (G97), T-kodu, G00 gibi kodlar detaylı bir şekilde açıklanmıştır.
Tezgah programlamada, G ve M kodlarının kod isimleri, G00, G01, G02, G03 hareketleri ve "R" / "C" fonksiyonları işlenmiştir. G02, G03, G40, G41 ve G42 için çizimlerle desteklenmiştir. Ayrıca, G70 FINISH çevrimi, farklı çaplar için örneklerle ele alınmıştır.
Yeni bir ünite olarak, G72 alınandan tornalama çevrimi (X yönünde boşaltma) X, Y, Z düzlemlerindeki çevrimi açıklamıştır. G73 ofsetli tornalama çevrimi, delik delme ve çeşitlerinin talaş kaldırmadaki yeri ile ilgili ayrıntılı bilgi verilmiş ve G73 U(1)… W(1)… R…, G73 P… Q… U(2)… F… anlatılmıştır. Kesici takım malzemeleri olan HSS, HSS-E, HSS-E Co8 ve HSS-PM açıklanmıştır.
Matkap ucu uç açıları 90, 118, 130-135-140 dereceleri için şekillerle gösterilmiş, G74 gagalamalı delik delme çevrimi (G74 R..., G74 Z-Q… F…) üzerinden açıklanmıştır ve delikte kesme, kanal açma, halka oluşumunu engelleme gibi işlemler detaylı şekillerle anlatılmıştır.
G75 kanal açma çevrimi (N50 G75 R..., N55 G75 X..., Z-..., P..., Q..., F...) ve G76 diş çekme çevrimi örneklerle açıklanmıştır. Ayrıca, G84 hassas kılavuz çekme çevrimi ve C ekseni programlama ile ilgili detaylar verilmiştir.
G07.1 (G107) silindirik interpolasyonunun kullanımına yer verilmiştir. SEGMAN DIN 471 - DIN 72 ölçü tablosu ve ORING ölçüleri tablosu kitapta sunulmuştur.
Yüzey işleme işaretleri, yüzey işleme yöntemleri ve TS2040 EN ISO1302'ye göre yüzey işaretleme resimlerle açıklanmıştır. Ayrıca, ISO tolerans sistemine değinilmiş ve normal delik ve mil tolerans çizelgeleri sunulmuştur.
Önsöz………………………………………………………………………………………………………………………….5
İstiklal Marşı………………………………………………………………………………………………………………..7
BÖLÜM 1
GENEL TORNALAMA……………………………………………………………………………………..…………..13
1.GENEL TORNALAMA………………………………………………………………………………………..………...14
1.1.Tornalama Teorisi( Terimlerin Tanımları) …………………………………………………………..…...14
1.2. Pozitif Kesici Uçlara Karşı Negatif Kesici Uçlar……………………………………………………….…14
2.KESİCİ UÇLARIN ISO KODLAMA SİSTEMİ…………………………………………………………………......17
2.1. Kesici Uç Seçimi ………………………………………………………………………………………….….…....…18
2.2. Tornalamada Hesap ve Formüller..………………………………………………………..……….…..…..26
Dış Çap İşleme; Dörtgen Saplı Tutucular İçin ISO Tanımlama Anahtarı…………………….…...…27
Dış Çap İşleme; Negatif Temel Şekil Ceneli Rijit Bağlama Sistemi………………………………..…..31
Levyeli Bağlama Sistemi………………………………………………………………………………………………..…32
Dış Çap İşleme; Pozitif Temel Şekil Vidalı Bağlama Sistemi/Levyeli Bağlama Sistemi……..…33
Delik İşleme; Torna Takım Tutucular İçin ISO Ürün Tanımlama Anahtarı……………………….…35
Delik İşleme; Negatif Temel Şekil ……………………………………………………………………………………38
Delik İşleme; Pozitif Temel Şekil Levyeli Bağlama…………………………………………………………….39
BÖLÜM 2
TEZGAHIN KULLANIMINDAN ÖNCE BİLİNMESİ GEREKLİ GENEL UYARILAR…………………….41
2.1. TEMEL ÇALIŞMA PRENSİPLERİ………………………………………………………………………….……….42
2.1.1 Ölüm Tehlikesi…………………………………………………………………………………..……….…………..42
2.1.2. Uyarılar…………………………………………………………………………...........................................42
2.1.3. Uyarılar….……………………………………………………………………………………………………………….43
2.2 TEZGAHI AÇMA ÖNCESİ DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR……………………………..……………..….44
2.2.1. Uyarı ……………………….…………………………………………………………………………………………....44
2.2.2. Uyarı………………………………….…………………………………………………………………………………..44
2.3 TEZGAHI AÇTIKTAN SONRA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR……………………………..…………….45
2.3.1.Uyarı……………………………………………………………………………………………………………………....45
2.4. RUTİN İNCELEMELER ………………………………………………………………………………………….……..46
2.4.1.Uyarı ……………………………………………………………………………………………………………………………46
2.4.2. Uyarı.…………………………………………………………………………………………………………………………..46
2.5. ISITMA…..……………………………………………………………………………………………………………….........46
2.6. ÖN UYARILAR….………………………………………………………………………………………….…………………..47
2.6.1. Uyarı ………………………………………………………………………………………………………………..………….47
2.6.2. Uyarı ……..…………………………………………………………………………………………………………………….47
2.7. OPERASYON…………………………………………………………………………………………………………………....48
2.7.1.Tehlike…………………………………………………………………………………………………………………………..48
2.8. İŞİN TAMAMALANMASINDAN SONRA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR.……………………………….49
BÖLÜM 3
KLAVYE TUŞLARI…………………………………………………………………………………………………………….…….53
3.1. KLAVYE TUŞLARI ……………………………………………………………………………………………………………….54
3.1.1.Klavye Tuşları………………………….……………………………………………………………………………….………54
3.1.2. Kontrol Paneli Tuşları……………………………….………………………………………………………………….…56
BÖLÜM 4
TAKIM ÖLÇME……………………………………………………………………………………………………………………….59
4.1. TAKIM ÖLÇME……………………….…………………………………………………………………………………………..60
4.1.1. Takım Ölçme Kolu İle……………………………………………………………………………………………………...60
4.1.2. Takım Ölçme Kolu Olmadan ……….………………………………………………………………………………..…61
4.1.3. İş Parçası Sıfır Noktası Tanımlama…………………………………………………………………………………...62
4.1.4.Takım Aşınması………………………………………………………………………………………………………………...62
4.1.5. Program Yazma………………………………………………………………………………………………………………..63
4.1.6.Memory Kart ve Makine Arasında Program Transferi………………………………………………………..65
4.1.7.Makineden Memory Karta Program Transferi…………………………………………………………………...65
4.1.8.Memory Karttan Makineye Program Transferi ……….…………………………………………………………66
4.2. KISACA CNC TORNA TEZGAHINDA TAKIM SIFIRLAMA (FANUC 0İTD)…………………………………...68
4.3. KISACA CNC TORNA TEZGAHINDA İŞ PARÇASI SIFIRLAMA (FANUC 0İTD)………………………………69
4.4. TAKIMLARI TAKIM ÖLÇME KOLU KULLANMADAN SIFIRLAMA(FANUC 0İTD)…………………………70
4.5.MATKAP VE UDRİLLERİN SIFIRLANMASI……………………………………………………………………………..….71
4.6.TAKIM UÇ AŞINMASI……………………..……………………………………………………………………….……………71
4.7. YENİ PROGRAM YAZMA….………………………………………………………………….…………........................71
4.8. KISA BİLGİ…………………………………………………………………………………………………………….………………72
4.9. HAFIZADAKİ BİR PROGRAMI ÇAĞIRMAK……………………………………………………………….……………..73
4.10. PROGRAM SİLME………………………………………………………………………………………………….……………74
4.11. WORK SHIFT’TEN PARÇA SIFIRLAMA…………………………………………………………………………………..74
4.12 TAKIM AŞIMASI İLE İLGİLİ ÖRNEKLER…………………………………………………………………………………..74
BÖLÜM 5
KOORDİNATLAR…………………………………………………………………………………………………………………………75
5.1. KOORDİNATLAR……………………….…..……………………………………………………………….………………………..76
5.1.1. Koordinat Sistemi…..…………………………………………………………………………………………………………….76
5.1.2. CNC Tornalarda Mutlak (Absolute) Koordinat Ölçülendirme……………………………..…………………76
5.1.3. CNC Tornalarda Eklemeli-Artışlı (Incremental) Koordinat Ölçülendirme………………..…………….78
5.1.4. Programlamadaki Kodların Açıklamaları ………………………………………………………………………………82
5.1.5 ISO Program Adlandırma ……………………………………………………………………………………………………..83
5.1.6. G28-Kodu(Tareti Tezgah Sıfır Noktasına Gönderme)………………………………………………………….…84
5.1.7. F-Kodu ( Feed - İlerleme Hızı )………………………………………………………………………………………….…..85
5.1.8. S-Kodu (Speed - İş Mili Devri veya Kesme Hızı) ……………………………………………………………..…..…85
5.1.9. A) (G96)Sabit Kesme Hızı m/dak (metre/dakika)…………………………………………………………….…….86
5.1.10. G50- Kodu (İş Mili Devrini Sınırlama)…………………………………………………………………………………..86
5.1.11. B) (G97) Sabit Devir Sayısı dev/dak (devir/dakika)………………………………………………………………86
5.1.12. T- Kodu (takım çağırma ve telafi numarası verme) …………………………………………………………..…87
5.1.13. G00-Kodu( Maksimum Hızda Doğrusal Hareket)..……………………………………………………………..…87
BÖLÜM 6
TEZGAH PROGRAMLAMA ………………………………………………………………………………………………………………89
6.1.TEZGAH PROGRAMLAMA ……………………………………………………………………………………………………………...90
6.1.1. G ve M Kodlarının Bazıları…………………………………………………………………………………………………………..90
6.1.2. G00,G01 ve G03 Hareketleri………………..………………………………………………………………………………………93
6.1.3. G01- Kodu (Belirtilen Hızda Doğrusal Hareket)….…………………………………………………………………..…..93
6.2. ‘,R’ / ‘,C’ Fonksiyonları ….………………………………………………………….……………………………………………………99
6.2.1 Köşe Radüsü / Pah Kırma….…………………………………………………………………………………………………………..99
BÖLÜM 7
TAKIM ÇAP TELAFİSİ G41 ve G42…………………….………………………………………………………………………………117
7.1. TAKIM ÇAP TELAFİSİ G41 ve G42……………………………………………………………………………………………………118
7.1.1.Takım Çap Telafisi Nedir? ……………………………………………………………………………………………………………122
7.1.2. Uygulama Faaliyetleri…………………………………………………………………………………………………………………127
BÖLÜM 8
ÇEVRİMLER…………………………………………………………………………………………………………………………………….131
8.1. G90 SİLİNDİRİK ( Z YÖNÜNDE)TORNALAMA ÇEVRİMİ ….…………………………………….………………………….132
8.1.1. Alın Silme Programı….………………………………………………………………………………………….……………………..141
BÖLÜM 9
ÇOK TEKRARLI ÇEVRİMLER G71 KONTUR…………………………………………………………………………………………148
TORNALAMA ÇEVRİMİ (Z YÖNÜNDE BOŞALTMA YAPAR)………………………………………………………149
G70 FINISH ÇEVRİMİ………………………………………………………………………………………………………………149
9.1. ÇOK TEKRARLI ÇEVRİMLER………………………..…………………………………………………………………………………150
9.1.1. G71 Kontur Çevrimi……………………………………………………………………………………………………………………151
9.1.2. G70 Finiş Çevrimim ……………………………………………………………………………………………………………………153
BÖLÜM 10
G72 ALINDAN TORNALAMA ÇEVRİMİ ( X YÖNÜNDE BOŞALTMA YAPAR)…………………………………………167
10.1 G72 ALINDAN TORNALAMA ÇEVRİMİ ( X YÖNÜNDE BOŞALTMA YAPAR)………………….………………….168
10.1.1. X Yönünde Boşaltma Döngüsü………………………………………………………………………………………………….169
10.2. İÇ ÇAPTA G72 ÇALIŞMA PRENSİBİ ……………………………………………………………………………………………...171
10.3. DELİK İÇİNDE G70 ÇALIŞMA PRENSİBİ…………………………………………………………………………………………172
BÖLÜM 11
G73 OFSETLİ TORNALAMA ÇEVRİMİ….…………………………………………………………………………………...………183
11.1 G73 ÇEVRİMİ…………………………………………………………………………………………………………………………………184
BÖLÜM 12
DELİK DELME….…………………………………………………………………………………………………………………………….…195
12.1. DELİK DELME…………………………………………………………………………………………………………………………196
12.1.1. Düz Olmayan Parçalara Delik Açma İşlemi.…………………………………………………………………………197
12.2. KESİCİ TAKIM MALZEMELERİ……………………………………………………………………..…………..………..……199
12.3. DELİK DELMEDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜMLERİ……………………………………….……….……199
12.4. SOĞUTMA SUYUNUN DELME İŞLEMİNDE ÖNEMİ.……………………………………………………………………202
12.5. SOĞUTMA KANALLI (İÇTEN) MATKAPLARIN AVANTAJLARI .……………………………………………………203
12.6. Matkap Uçları İçin Küçük Tavsiyeler .………………………………………………………………………………………..204
12.6.1. Matkap Ucu Uç Açıları………………………………………………………………………………………………………….204
12.6.2. Matkap Uçları İçin Önerilen Devir ve İlerleme Tablosu………………………………………………………205
12.7. G74 GAGALAMALI DELİK DELME ÇEVRİMİ.……………………………………………………………………………207
BÖLÜM 13
KESME VE KANAL AÇMA………………………………………………………………………………………………………….215
13.1. KESME VE KANAL AÇMA……………………………………………………………………………………………….……216
13.1.1. Yüksek Kalite Nasıl Elde Edilir?.................................……………………………………………….……216
13.1.2. Çubukların Genel Kesimi (Dilimlenmesi)………………………………………………………………………216
13.1.3.Meme Oluşturmadan Kesme………………………………………………………………………………………..217
13.2 KESME .…………………………………………………………………………………………………………………………….217
13.3 G75 KANAL AÇMA ÇEVRİMİ .……………………………………………………………………………………………228
BÖLÜM 14
G76 DİŞ ÇEKME ÇEVRİMİ (EN VERİMLİ DİŞ ÇEKME YÖNTEMİDİR)…………………………………………....239
14.1. G76 DİŞ ÇEKME ÇEVRİMİ (EN VERİMLİ DİŞ ÇEKME YÖNTEMİDİR)……………………………………240
14.1.1. G76 Diş Çekme Çevrimi …………………………………………………………………………………………..….243
14.2. WHITWOTH DIŞ AÇMA………………………………………………………………………………………………….…252
BÖLÜM 15
G92 BASİT DİŞ ÇEKME ÇEVRİMİ …………………………………………………………………………………………………..263
15.1 G92 BASİT DİŞ ÇEKME ÇEVRİMİ …………………………………………………………………………………………..264
15.1.1. Diş Dibi Bulma Hesabı………………………………………………………………………………………………………..265
15.1.2. Çok Ağızlı Diş Açma……………………………………………………………………………………………………………….267
BÖLÜM 16
KLAVUZLAR HAKKINDA BİLGİ…………………………………………………………………………………………......………277
16.1. KLAVUZLAR HAKKINDA BİLGİ……………………………………………………………………………………….…………278
16.1.1. Klavuzlara Genel Bakış……………………………………………………………………………………………………….…278
16.1.2.Klavuz Malzemeleri ………………………………………………………………………………………………………….…..278
16.1.3.Klavuz Kavrama Formları……………………………………………………………………………………………………...279
16.1.4. Klavuzlarda Ağızlama Boyları ………………………………………………………………………………………….……279
16.1.5. Klavuzların Çıkardığı Talaş Formları …………………………………………………………………………………..…280
16.1.6. Klavuz Çekerken Karşılaşılan Sorunlar ve Çözümleri………………………………………………...............281
16.2.G84 HASSAS KLAVUZ ÇEKME ÇEVRİMİ…………………………………………………………………………………….282
16.2.1. Çevrim Açıklaması………………………………………………………………………………………………………………282
BÖLÜM 17
GENEL ÖRNEKLER………………………………………………………………………………………………………………………….287
BÖLÜM 18
UYGULAMALAR……………………………………………………………………………………………………………………………….327
BÖLÜM 19
C EKSEN PROGRAMLAMA………………………………………………………………………………………….…………………345
19.1. C EKSEN PROGRAMLAMA…………………………………………………………………..…………………………….…………346
19.1.1 C Eksen ile Delik Delme……………………………………………………………………...........................................349
19.2. C Eksen Programlamada Delik Delme Çevrimleri ……………………………………………………………………….350
19.2.1.Silindirik (Z Ekseninde) Yüzeyinde Delik Delme………………………………………………..………………..…….351
19.2.2. Silindirik (X Ekseninde) Yüzeyinde Delik Delme ………………………………………………………………………358
19.2.3. 4,6,8, GEN Bir Parçanın Ölçülerinin Hesaplanması…………………………………..………………………………360
19.3. C EKSEN PROGRAMLAMADAPOLAR KOORDİNAT MODU ……………………………………………………………362
19.3.1. Polar Koordinat Sistemi ile İlgili Dikkat Edilecek Hususlar ………………………………………………………..362
19.3.2.Takım Yarıçap Telafisinin Gösterimi ………………………………………………………..………………………………..362
19.4 G07.1 (G107) SİLİNDİRİK İNTERPOLASYON……………………………………………………………………………………371
19.4.1. G07.1 Silindirik İnterpolasyon Kullanırken Bilmemiz Gerekenler………………………………………………372
19.4.2. Dairede Çevrenin Milimetreden Dereceye Çevrilmesi……………………………………………………………373
19.5 GENEL ÖRNEKLER……………………………………………………………………………………………………………………….379
UYGULAMALAR……………………………………………………………………………………………………………………………………393
BÖLÜM 20
TEKNİK TABLOLAR …………………………………………………………………………………………………...…………………….401
KAYNAKÇA ………………………………………………………………………………………………………………………………………423
Ürün Özellikleri | |
---|---|
Sayfa Sayısı: | 344 |
Baskı: | Beyaz Kağıt - Sert Kapak |
Ebat: | 16,5x24,5cm |
Yazar: | Murat YAZILIDAĞ |
ISBN: | 978-605-82225-2-6 |